-
1 dehisco
dĕ-hisco, hīvi (in the inf. dehisse, v. the foll.), ĕre, v. n., to part, divide, go apart; to split open; to gape, to yawn (excepting once in Varr., not ante-Aug.):dehisse terram,
Varr. L. L. 5, § 148 Müll.;so of the yawning earth,
Verg. G. 1, 479; 3, 432; id. A. 4, 24 al.:unda dehiscens,
id. ib. 1, 106:neque enim ante dehiscent Attonitae magna ora domus,
id. ib. 6, 52:ex intervallo os paulum dehiscit,
Cels. 7, 29 init.:cymba rimis,
Ov. Tr. 5, 12, 27; cf.:navigium,
springs aleak, Sen. Ep. 30:dehiscens intervallis acies,
Liv. 29, 2:dehiscere ingentibus rimis,
id. 91 Fragm. init.:rosa paullatim rubescens dehiscit ac sese pandit,
Plin. 21, 4, 10, § 14; cf. ib. § 18 fin.:thynni pinguescunt in tantum ut dehiscant,
burst open, id. 9, 15, 20, § 53. -
2 de-hīscō
de-hīscō —, —, ere, to part, divide, split open, gape, yawn: vel tellus mihi dehiscat, V.: terrae dehiscunt, V.: rimis dehiscit cumba, O.: dehiscens intervallis hostium acies, L. -
3 dehisco
dehiscere, dehivi, - V INTRANSgape/yawn/split open; part/divide, develop/leave a gap/leak; be/become apart -
4 hiulco
hĭulco, no perf., ātum, 1, v. a. [hiulcus], to cause to gape or split open, to break into chinks:cum gravis exustos aestus hiulcat agros,
Cat. 68, 62:per hiulcatos agros,
Fortun. Carm. 6, 12, 6. [p. 859] -
5 scindo
scindo, scĭdi, scissum, 3 (old perf. redupl. scicidi, Enn., Naev., Att, and Afran. ap. Prisc. p. 890 P.; or Enn. p. 133 Vanl.; Com. Rel. pp. 19 and 164 Rib.; cf. also, sciciderat. [p. 1643] Gell 6, 9, 16), v. a. [akin to Gr. schizô, to split; cf. Germ. scheiden, and Lat. scio], to cut, tear, rend, or break asunder; to split, cleave, divide, or separate by force, etc. (freq. and class.; but in tempp.perf. ante-class.and postAug.; syn.: findo, rumpo).I.Lit.: quom saxum scisciderit, Enn. ap. Prisc. l. l.: non ergo aquila scisciderat pectus, Att. ib. and ap. Gell. l. l.: satis fortiter vestras sciscidistis colus, Afran. ap. Prisc. l. l.: scindens dolore identidem intonsam comam, Att. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 62:b.crines,
Verg. A. 12, 870; Ov. M. 11, 683:capillos,
id. H. 3, 79; Tib. 1, 10, 55; cf., in a Greek construction: scissaeque capillos matres,
Ov. M. 8, 526:vela,
Plaut. Trin. 4, 1, 18:epistulam,
Cic. Fam. 5, 20, 9:vestem,
to tear open, Liv. 3, 58; Quint. 2, 15, 7; Prop. 2, 15 (3, 7), 18; Ov. M. 9, 166; Hor. C. 1, 17, 27; cf.:vestem tibi de corpore,
Prop. 2, 5, 21:pecora scindunt herbarum radices,
Col. 2, 18, 2:asini me mordicibus scindant,
tear, lacerate, Plaut. Aul. 2, 2, 57:sinus,
Ov. M. 10, 386:latus flagello,
id. Ib. 185:lacerum corpus ictibus innumeris,
Sil. 1, 172:vitiato fistula plumbo Scinditur,
bursts open, Ov. M. 4, 123; cf.:et faceret scissas languida ruga genas,
wrinkled, Prop. 3, 10, 6:vallum,
to break through, tear up, Caes. B. G. 3, 5; 5, 51; Liv. 7, 37; Tac. H. 4, 28:limen portae,
to break in pieces, Plaut. Bacch. 4, 9, 31:pontem,
to break down, id. ib. 5, 26:cuneis lignum,
to split, cleave, Verg. G. 1, 144:quercum cuneis,
id. A. 7, 510:cuneis fissile robur,
id. ib. 6, 182; cf.:ferro aequor (i. e. humum),
id. G. 1, 50; cf.solum,
id. ib. 2, 399:vomere terram,
Ov. A. A. 2, 671:freta ictu (remorum),
id. M. 11, 463:puppis aquas,
id. Tr. 1, 10, 48:fluvios natatu,
Claud. Cons. Hon. 4, 347:tellurem mare scindit,
Luc. 3, 61:agmen,
Tac. A. 1, 65 et saep.:labra,
to open wide, Quint. 11, 3, 81:obsonium,
to cut up, carve, Sen. Vit. Beat. 17; cf.nihil (edulium),
Mart. 3, 12, 2:aves in frusta,
Sen. Brev. Vit. 12.—Prov.: penulam alicui, to tear off one's travelling cloak, i.e. to urge, press, solicit one to stay, Cic. Att. 13, 33, 4.—B.Transf., to part, separate, divide; of places:2.dirimit scinditque Sueviam continuum montium jugum,
Tac. G. 43:frons Italia in duo se cornua scindit,
Mel. 2, 4, 7.—Mid.: omnis Italia scinditur in duo promuntoria,
Sall. H. 4, 18 Dietsch.—In gen.:se (lutamenta),
Cato, R. R. 128:se (nubes),
Verg. A. 1, 587.—Mid.:omnis fumus, vapor, etc.... scinduntur per iter flexum,
Lucr. 4, 91:scinditur in geminas partes circumfluus amnis,
Ov. M. 15, 739; Luc. 1, 551.— Absol.:sentes quod tetigere, ilico rapiunt: si eas ereptum, ilico scindunt,
Plaut. Cas. 3, 6, 2.—To destroy:II.scindunt proceres Pergamum,
Plaut. Bacch. 4, 9, 130.—Trop., to tear in pieces, to distract, agitate, disturb, etc.:A.aliquem quāvis scindunt cuppedine curae,
Lucr. 3, 994:quantae tum scindunt hominem cuppedinis acres Sollicitum curae,
id. 5, 46: nolo commemorare, quibus rebus sim spoliatus, ne scindam ipse dolorem meum, tear open, i. e. renew my grief, Cic. Att. 3, 15, 2:non sine piaculo sanctissimas necessitudines scindi,
to be sundered, separated, Plin. Pan. 37 fin.:ut (actio) noctis interventu scinderetur,
was interrupted, id. Ep. 2, 11, 16:verba fletu,
Ov. P. 3, 1, 157:vox scinditur,
is broken, cracked, Quint. 11, 3, 20:sic genus amborum scindit se sanguine ab uno,
divides, branches off, Verg. A. 8, 142; cf.: scidit deinde se studium atque inertiā factum est, ut artes esse plures viderentur, was separated, divided, Quint. prooem. § 13; cf.:naturalis pars philosophiae in duo scinditur corporalia et incorporalia,
Sen. Ep. 89, 16:scinditur incertum studia in contraria vulgus,
Verg. A. 2, 39; cf. Tac. H. 1, 13:scindebatur in multiplices curas,
Amm. 16, 3, 3.—Hence, scissus, a, um, P. a., split, cleft, divided.Lit.:B.folia pluribus divisuris,
Plin. 25, 5, 21, § 48:vitis folio,
id. 14, 2, 4, § 23:scissae (aures) cervis ac velut divisae,
id. 11, 37, 50, § 136:alumen,
Col. 6, 13, 1 (for which:scissile alumen,
Cels. 5, 2; 6, 11):vestibus,
Vulg. Job, 2, 12.— -
6 pando
1.pando, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [for spando; root spa-; Sanscr. spha-, spread, grow; Gr. spaô; cf. spatium].I.Act., to bend, bow, curve any thing (cf.:(β).flecto, curvo): pandant enim posteriora,
Quint. 11, 3, 122:manus leviter pandata,
id. 11, 3, 100. —Mid., to bend itself, to bend:II. 2.in inferiora pandantur,
Plin. 16, 42, 81, § 223; 16, 39, 74, § 189; 16, 40, 79, § 219:apes sarcinā pandatae,
id. 11, 10, 10, § 21:firmiora juga sunt alliganda, ut rigorem habeant nec pandentur onere fructuum,
Col. 4, 16 fin. —pando pandi (acc. to Prisc. p. 891 P.), passum, and less freq. pansum (v. Neue, Formenl. 2, p. 567 sq.), 3, v. a., to spread out, extend; to unfold, expand [from the root pat of pateo, cf. petannumi, q. v.] (syn.: explano, explico, extendo).I.Lit.:(β).pandere palmas Ante deum delubra,
Lucr. 5, 1200; so,ad solem pennas,
Verg. G. 1, 398:retia,
Plin. 9, 8, 9, § 29:telas in parietibus latissime,
id. 29, 4, 27, § 87: aciem, to extend, deploy, = explicare, Tac. H. 2, 25; 4, 33:rupem ferro,
i. e. to split, Liv. 21, 37:utere velis, Totos pande sinus,
Juv. 1, 150.—With se or pass., to spread one's self, stretch, open out, extend, etc.:2.immensa panditur planities,
Liv. 32, 4:dum se cornua latius pandunt,
id. 2, 31:rosa sese pandit in calices,
Plin. 21, 4, 10, § 14:ubi mare coepit in latitudinem pandi,
id. 6, 13, 15, § 38:si panditur ultra (gremium),
i. e. is not yet full, Juv. 14, 327.—In partic., in econom. lang., to spread out to dry, to dry fruits:B.ficos pandere,
Col. 2, 22, 3:uvas in sole,
id. 12, 39, 1.—Transf.1.To throw open, to open any thing by extending it (mostly poet.;2.syn.: patefacio, aperio, recludo): pandite atque aperite propere januam hanc Orci,
Plaut. Bacch. 3, 1, 1:pandite, sulti', genas (i. e. palpebras), Enn. ap. Paul. ex Fest. s. v. genas, p. 94 Müll. (Ann. v. 521 Vahl.): dividimus muros et moenia pandimus urbis,
Verg. A. 2, 234:(Cerberus) tria guttura pandens,
id. ib. 6, 421:limina,
id. ib. 6, 525: agros pingues, to lay open, i. e. to plough up, till, Lucr. 5, 1248:piceae tantum taxique nocentes Interdum aut hederae pandunt vestigia nigrae,
disclose, Verg. G. 2, 257:torridam incendio rupem ferro pandunt,
lay open, split, Liv. 21, 37, 3:pandite nunc Helicona, deae,
Verg. A. 7, 641; 10, 1.—Mid., to open itself, to open: panduntur inter ordines [p. 1297] viae, Liv. 10, 41:II.cum caudā omnis jam panditur Hydra,
i. e. displays itself, Cic. Arat. 449.—Trop.A.To spread, extend; and with se, to spread or extend itself:B. 2.cum tempora se veris florentia pandunt,
Lucr. 6, 359:illa divina (bona) longe lateque se pandunt caelumque contingunt,
Cic. Tusc. 5, 27, 76:quaerebam utrum panderem vela orationis,
id. ib. 4, 5, 9:umbriferos ubi pandit Tabrica saltus,
Juv. 10, 194. —Mid.:ab aquilone pandetur malum super omnes,
Vulg. Jer. 1, 14; see also under P. a. B.—In partic., to unfold in speaking, to make known, publish, relate, explain (mostly poet.):A.omnem rerum naturam dictis,
Lucr. 5, 54:primordia rerum,
id. 1, 55:res altā terrā et caligine mersas,
Verg. A. 6, 267; 3, 252; 3, 479:nomen,
Ov. M. 4, 679:fata,
Luc. 6, 590:Hesiodus agricolis praecepta pandere orsus,
Plin. H. N. 14, 1, 1, § 3.—Hence,pansus, a, um, P. a., spread out, outspread, outstretched, extended (rare and mostly post-Aug.):B.manibus et pedibus pansis,
Vitr. 3, 1:suppliciter pansis ad numina palmis, Germ. Arat. 68: sago porrectius panso,
Amm. 29, 5, 48:pansis in altum bracchiis,
Prud. Cath. 12, 170: panso currere carbaso, id. adv. Symm. praef. 1, 48.—passus, a, um (cf.:1.ab eo, quod est pando passum veteres dixerunt, non pansum, etc.,
Gell. 15, 15, 1), P. a., outspread, outstretched, extended, open.Lit.:2.velo passo pervenire,
under full sail, Plaut. Stich. 2, 2, 45; so,velis passis pervehi,
Cic. Tusc. 1, 49, 119:passis late palmis,
Caes. B. C. 3, 98:passis manibus,
Plin. 7, 17, 17, § 77; Gell. 15, 15, 3: crinis passus, and more freq. in plur., crines passi, loose, dishevelled hair:capillus passus,
Ter. Phorm. 1, 2, 56; Caes. B. G. 1. 51; 7, 48; Liv. 1, 13; Verg. A. 1, 480 et saep.—Hence, verba passa, loose, relaxed, i. e. prose, App. Flor. 2, 15, p. 352, 1.—Transf.(α).Spread out to dry (v. supra, I. 2.); hence, dried, dry:(β).uvae,
i. e. raisins, Col. 12, 39, 4; Front. Ep. ad M. Caes. 4, 4 Mai; Vulg. Num. 6, 4; so,acini,
Plin. 14, 1, 3, § 16:racemi,
Verg. G. 4, 269:rapa,
Plin. 18, 13, 34, § 127:uva passa pendilis,
Plaut. Poen. 1, 2, 99:lac passum,
boiled milk, Ov. M. 14, 274.—Hence,Transf.: rugosi passique senes, dried up, withered, Lucil. ap. Non. 12, 5 (Sat. 19, 11).— Hence, subst.: passum, i, n. (sc. vinum), wine made from dried grapes, raisin-wine: passum nominabant, si in vindemiā uvam diutius coctam legerent, eamque passi essent in sole aduri, Varr. ap. Non. 551, 27; Plaut. Ps. 2, 4, 51:3.passo psythia utilior,
Verg. G. 2, 93; Juv. 14, 271; cf. Col. 12, 39, 1; Plin. 14, 9, 11, § 81; Pall. 11, 19, 1:passum quo ex sicciore uva est, eo valentius est,
Cels. 2, 18.—Trop.: verba passa, prose (post-class.), App. Flor. p. 352, 1. -
7 aperio
ăpĕrĭo, ĕrŭi, ertum, 4, v. a. ( fut. aperibo, Plaut. Truc. 4, 2, 50; Pompon. ap. Non. p. 506, 30) [ab-pario, to get from, take away from, i.e. to uncover, like the opp. operio, from obpario, to get for, to put upon, i. e. to cover; this is the old explanation, and is received by Corssen, Ausspr. I. p. 653; II. p. 410, and by Vanicek, p. 503], to uncover, make or lay bare.I.Lit.:II.patinas,
Plaut. Ps. 3, 2, 51: apertae surae, Turp. ap. Non. p. 236, 16:apertis lateribus,
Sisenn. ib. p. 236, 26:capite aperto esse,
Varr. ib. p. 236, 25;p. 236, 28: ut corporis partes quaedam aperiantur,
Cic. Off. 1, 35, 129:caput aperuit,
id. Phil. 2, 31; Sall. H. Fragm. ap. Non. p. 236, 20:capita,
Plin. 28, 6, 17, § 60:aperto pectore,
Ov. M. 2, 339; and poet. transf. to the person:apertae pectora matres,
id. ib. 13, 688:ramum,
Verg. A. 6, 406 al. — Trop., to make visible, to show, reveal, Liv. 22, 6:dispulsā nebulā diem aperuit,
id. 26, 17 (cf. just before:densa nebula campos circa intexit): dies faciem victoriae,
Tac. Agr. 38:lux aperuit bellum ducemque belli,
Liv. 3, 15:novam aciem dies aperuit,
Tac. H. 4, 29:his unda dehiscens Terram aperit,
opens to view, Verg. A. 1, 107.—From the intermediate idea of making visible,Metaph.A.1.. To unclose, open: aperto ex ostio Alti Acheruntis, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:2.aperite aliquis ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 26; so id. Heaut. 2, 3, 35:forem aperi,
id. Ad. 2, 1, 13:fores,
id. Eun. 2, 2, 52; Ov. M. 10, 457; Suet. Aug. 82:januas carceris,
Vulg. Act. 5, 19:fenestram,
ib. Gen. 8, 6:liquidas vias,
to open the liquid way, Lucr. 1, 373; so Verg. A. 11, 884:sucum venis fundere apertis,
to pour out moisture from its open veins, Lucr. 5, 812:saccum,
Vulg. Gen. 42, 27:os,
ib. ib. 22, 28:labia, ib. Job, 11, 5: oculos,
ib. Act. 9, 8:accepi fasciculum, in quo erat epistula Piliae: abstuli, aperui, legi,
Cic. Att. 5, 11 fin.; so id. ib. 1, 13;6, 3: aperire librum,
Vulg. Apoc. 5, 5; 20, 12:testamentum,
Plin. 7, 52, 53, § 177 (cf.:testamentum resignare,
Hor. Ep. 1, 7, 9); Suet. Caes. 83; id. Aug. 17:sigillum aperire,
to break, Vulg. Apoc. 6, 3 al.:ferro iter aperiundum est,
Sall. C. 58, 7:locum... asylum,
to make it an asylum, Liv. 1, 8:subterraneos specus,
Tac. G. 16:navigantibus maria,
Plin. 2, 47, 47, § 122:arbor florem aperit,
id. 12, 11, 23, § 40 et saep.: aperire parietem, to open a wall, in order to put a door or window in it, Dig. 8, 2, 40: alicui oculos aperire, to give sight to (after the Heb.), Vulg. Joan. 9, 10; 9, 14 al.; so,aures aperire,
to restore hearing to, ib. Marc. 7, 35.—Trop.:B.nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,
Cic. Off. 2, 15, 54: amicitiae fores. id. Fam. 13, 10:multus apertus cursus ad laudem,
id. Phil. 14, 6 fin.:tibi virtus tua reditum ad tuos aperuit,
id. Fam. 6, 11:philosophiae fontes,
id. Tusc. 1, 3, 6; id. Mil. 31, 85 et saep.: alicujus oculos aperire, to open one's eyes, make him discern (after the Heb.), Vulg. Gen. 3, 5; 3, 7; ib. Act. 26, 18; so,alicujus cor aperire,
ib. ib. 16, 14: ventus [p. 136] incendio viam aperuit, Liv. 6, 2:occasionem ad invadendum,
id. 4, 53; so id. 9, 27: si hanc fenestram aperueritis (i.e. if you enter upon the way of complaint), nihil aliud agi sinetis, Suet. Tib. 28 (cf. Ter. Heaut. 3, 1, 72:Quantam fenestram ad nequitiem patefeceris!): quia aperuisset gentibus ostium fidei,
Vulg. Act. 14, 27; ib. Col. 4, 3.— So of the new year, to open it, i.e. begin:annum,
Verg. G. 1, 217:contigit ergo privatis aperire annum (since the consul entered upon his office the first of January),
Plin. Pan. 58, 4 Gierig and Schaef.—So also of a school, to establish, set up, begin, or open it:Dionysius tyrannus Corinthi dicitur ludum aperuisse,
Cic. Fam. 9, 18; so Suet. Gram. 16; id. Rhet. 4.— Poet.:fuste aperire caput,
i.e. to cleave, split the head, Juv. 9, 98.—Aperire locum (populum, gentes, etc.), to lay open a place, people, etc., i.e. to open an entrance to, render accessible (cf. patefacio);C.most freq. in the histt., esp. in Tacitus: qui aperuerint armis orbem terrarum,
Liv. 42, 52; 42, 4:Syriam,
Tac. A. 2, 70:omnes terras fortibus viris natura aperuit,
id. H. 4, 64:novas gentes,
id. Agr. 22:gentes ac reges,
id. G. 1:Britanniam tamdiu clausam aperit,
Mel. 3, 6, 4; Luc. 1, 465 Cort.:Eoas,
id. 4, 352:pelagus,
Val. Fl. 1, 169.—Transf. to mental objects, to disclose something unknown, to unveil, reveal, make known, unfold, to prove, demonstrate; or gen. to explain, recount, etc.:A.occulta quaedam et quasi involuta aperiri,
Cic. Fin. 1, 9, 30:explicanda est saepe verbis mens nostra de quāque re atque involutae rei notitia definiendo aperienda est,
id. Or. 33, 116:alicui scripturas aperire,
Vulg. Luc. 24, 32:tua probra aperibo omnia,
Plaut. Truc. 4, 2, 50: ne exspectetis argumentum fabulae;hi partem aperient,
Ter. Ad. prol. 23:non quo aperiret sententiam suam, sed etc.,
Cic. de Or. 1, 18, 84:eo praesente conjurationem aperit,
Sall. C. 40, 6:naturam et mores,
id. ib. 53 fin.; so id. ib. 45, 1; 47, 1; id. J. 33, 4:lux fugam hostium aperuit,
Liv. 27, 2:aperiri error poterat,
id. 26, 10:casus aperire futuros,
to disclose the future, Ov. M. 15, 559:futura aperit,
Tac. H. 2, 4.—So also, se aperire or aperiri, to reveal one's true disposition, character:tum coacti necessario se aperiunt,
show themselves in their true light, Ter. And. 4, 1, 8:studio aperimur in ipso,
Ov. A. A. 3, 371:exspectandum, dum se ipsa res aperiret,
Nep. Paus. 3, 7; Quint. prooem. § 3.—Sometimes constr. with acc. and inf., a rel.-clause, or de:cum jam directae in se prorae hostes appropinquare aperuissent,
Liv. 44, 28:domino navis, quis sit, aperit,
Nep. Them. 8, 6; so id. Eum. 13, 3: de clementiā, Auct. ad Her. 2, 31.—In a gen. sense (freq. in epistt.) in Cic. Att. 5, 1, 2: de Oppio factum est, ut volui, et maxime, quod DCCC. aperuisti, you promised, i.e. that it should be paid to him (= ostendisti te daturum, Manut.); cf.the more definite expression: de Oppio bene curāsti, quod ei DCCC. exposuisti,
id. ib. 5, 4, 3.—Hence, ăpertus, a, um, P. a.; pr., opened; hence, open, free.Lit.1.Without covering, open, uncovered (opp. tectus):2.naves apertae,
without deck, Cic. Verr. 2, 5, 40; Liv. 31, 22 fin.; cf. id. 32, 21, 14: centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae, et saep.; v. navis.—Also, without covering or defence, unprotected, exposed:locus,
Caes. B. C. 3, 84.— Poet., of the sky, clear, cloudless:caelo invectus aperto,
Verg. A. 1, 155:aether,
id. ib. 1, 587:aperta serena prospicere,
id. G. 1, 393.—Unclosed, open, not shut (opp. clausus):B.Janua cum per se transpectum praebet apertum,
since this affords an open view through it, Lucr. 4, 272:oculi,
id. 4, 339:oculorum lumine aperto,
id. 4, 1139 et saep.:nihil tam clausum, neque tam reconditum, quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset,
Cic. Verr. 2, 4, 20:caelum patens atque apertum,
id. Div. 1, 1 (diff. from 1.); so Ov. M. 6, 693:vidit caelos apertos,
Vulg. Marc. 1, 10:apertus et propatulus locus,
Cic. Verr. 2, 4, 49:iter,
Liv. 31, 2:apertior aditus ad moenia,
id. 9, 28:campi,
id. 38, 3:per apertum limitem (viae),
Tac. H. 3, 21; Ov. M. 1, 285:fenestrae,
Vulg. Dan. 6, 10:ostia,
ib. ib. 13, 39:aequor,
Ov. M. 4, 527; so id. ib. 8, 165; 11, 555 et saep. — Poet., of a battle: nec aperti copia Martis Ulla fuit, an action in the open field, Ov. M. 13, 208.—Very freq. ăpertum, subst., that which is open, free; an open, clear space:in aperto,
Lucr. 3, 604:per apertum fugientes,
Hor. C, 3, 12, 10:impetum ex aperto facerent,
Liv. 35, 5:castra in aperto posita,
id. 1, 33; so id. 22, 4:volantem in aperto,
Plin. 10, 8, 9, § 22:in aperta prodeunt,
id. 8, 32, 50, § 117:disjecit naves in aperta Oceani,
Tac. A. 2, 23.—Trop.1.a.. Opp. to that which is concealed, covered, dark, open, clear, plain, evident, manifest, unobstructed:b.nam nihil aegrius est quam res secernere apertas ab dubiis,
nothing is, indeed, more difficult than to separate things that are evident from those that are doubtful, Lucr. 4, 467; so id. 4, 596; 1, 915; 5, 1062:cum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conjecimus,
Cic. Cat. 2, 1:simultates partim obscurae, partim apertae,
id. Manil. 24:quid enim potest esse tam apertum tamque perspicuum?
id. N. D. 2, 2, 4:quid rem apertam suspectam facimus?
Liv. 41, 24:non furtim, sed vi aperta,
id. 25, 24:apertus animi motus,
Quint. 10, 3, 21:invidia in occulto, adulatio in aperto,
Tac. H. 4, 4 et saep.—So, in rhet., of clear, intelligible discourse:multo apertius ad intellegendum est, si, etc.... apertam enim narrationem tam esse oportet quam, etc.,
Cic. de Or. 2, 80, 328; cf. id. Inv. 1, 20.—Hence,Esp. as subst.: in aperto esse,(α).To be clear, evident, well known, notorious, en tôi phanerôi einai:(β).ad cognoscendum omnia illustria magis magisque in aperto,
Sall. J. 5, 3.—To be easily practicable, easy, facile (the figure taken from an open field or space):2.agere memoratu digna pronum magisque in aperto erat,
there was a greater inclination and a more open way to, Tac. Agr. 1:hostes aggredi in aperto foret,
id. H. 3, 56:vota virtusque in aperto omniaque prona victoribus,
id. Agr. 33.—Of character, without dissimulation, open, frank, candid:I.animus apertus et simplex,
Cic. Fam. 1, 9; id. Off. 3, 13, 57:pectus,
id. Lael. 26, 97. —Hence, ironically: ut semper fuit apertissimus, as he has always been very open, frank (for impudent, shameless), Cic. Mur. 35.—Hence, ăpertē, adv., openly, clearly, plainly.In gen.:II.tam aperte irridens,
Ter. Phorm. 5, 8, 62:ab illo aperte tecte quicquid est datum, libenter accepi,
Cic. Att. 1, 14, 4; id. Or. 12, 38; id. Am. 18, 67:cum Fidenae aperte descissent,
Liv. 1, 27:aperte quod venale habet ostendit,
Hor. S. 1, 2, 83:aperte revelari,
Vulg. 1 Reg. 2, 27:non jam secretis colloquiis, sed aperte fremere,
Tac. A. 11, 28:aperte adulari,
Cic. Am. 26, 99:aperte mentiri,
id. Ac. 2, 6, 18:aperte pugnare, id. ap. Aquil. Rom. 10: aperte immundus est,
Vulg. Lev. 13, 26.— Comp.:cum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,
Cic. Planc. 34; id. Att. 16, 3, 5; Curt. 6, 1, 11:ab his proconsuli venenum inter epulas datum est apertius quam ut fallerent,
Tac. A. 13, 1.— Sup.:hinc empta apertissime praetura,
Cic. Verr. 1, 100:equite Romano per te apertissime interfecto,
id. Har. Resp. 30:largiri,
id. ib. 56:praedari,
id. Verr. 1, 130.—Esp. of what is set forth in words or writing, plainly, clearly, freely, without reserve:nempe ergo aperte vis quae restant me loqui?
Ter. And. 1, 2, 24; id. Phorm. 4, 3, 49:aperte indicat (lex) posse rationem habere non praesentis,
Cic. ad Brut. 1, 5, 3:Non tu istuc mihi dictura aperte es, quicquid est?
Ter. Eun. 5, 1, 3:narrare,
id. Heaut. 4, 3, 24:scribere,
Cic. Fam. 5, 7, 3; Quint. 1, 5, 43.— Comp.:Planius atque apertius dicam,
Cic. Rosc. Com. 14, 43:distinguere,
Quint. 3, 6, 45.— Sup.:istius injurias quam apertissime vobis planissimeque explicare,
Cic. Verr. 2, 64, 156:aliquid apertissime ostendere,
Quint. 5, 12, 11. -
8 aperte
ăpĕrĭo, ĕrŭi, ertum, 4, v. a. ( fut. aperibo, Plaut. Truc. 4, 2, 50; Pompon. ap. Non. p. 506, 30) [ab-pario, to get from, take away from, i.e. to uncover, like the opp. operio, from obpario, to get for, to put upon, i. e. to cover; this is the old explanation, and is received by Corssen, Ausspr. I. p. 653; II. p. 410, and by Vanicek, p. 503], to uncover, make or lay bare.I.Lit.:II.patinas,
Plaut. Ps. 3, 2, 51: apertae surae, Turp. ap. Non. p. 236, 16:apertis lateribus,
Sisenn. ib. p. 236, 26:capite aperto esse,
Varr. ib. p. 236, 25;p. 236, 28: ut corporis partes quaedam aperiantur,
Cic. Off. 1, 35, 129:caput aperuit,
id. Phil. 2, 31; Sall. H. Fragm. ap. Non. p. 236, 20:capita,
Plin. 28, 6, 17, § 60:aperto pectore,
Ov. M. 2, 339; and poet. transf. to the person:apertae pectora matres,
id. ib. 13, 688:ramum,
Verg. A. 6, 406 al. — Trop., to make visible, to show, reveal, Liv. 22, 6:dispulsā nebulā diem aperuit,
id. 26, 17 (cf. just before:densa nebula campos circa intexit): dies faciem victoriae,
Tac. Agr. 38:lux aperuit bellum ducemque belli,
Liv. 3, 15:novam aciem dies aperuit,
Tac. H. 4, 29:his unda dehiscens Terram aperit,
opens to view, Verg. A. 1, 107.—From the intermediate idea of making visible,Metaph.A.1.. To unclose, open: aperto ex ostio Alti Acheruntis, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:2.aperite aliquis ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 26; so id. Heaut. 2, 3, 35:forem aperi,
id. Ad. 2, 1, 13:fores,
id. Eun. 2, 2, 52; Ov. M. 10, 457; Suet. Aug. 82:januas carceris,
Vulg. Act. 5, 19:fenestram,
ib. Gen. 8, 6:liquidas vias,
to open the liquid way, Lucr. 1, 373; so Verg. A. 11, 884:sucum venis fundere apertis,
to pour out moisture from its open veins, Lucr. 5, 812:saccum,
Vulg. Gen. 42, 27:os,
ib. ib. 22, 28:labia, ib. Job, 11, 5: oculos,
ib. Act. 9, 8:accepi fasciculum, in quo erat epistula Piliae: abstuli, aperui, legi,
Cic. Att. 5, 11 fin.; so id. ib. 1, 13;6, 3: aperire librum,
Vulg. Apoc. 5, 5; 20, 12:testamentum,
Plin. 7, 52, 53, § 177 (cf.:testamentum resignare,
Hor. Ep. 1, 7, 9); Suet. Caes. 83; id. Aug. 17:sigillum aperire,
to break, Vulg. Apoc. 6, 3 al.:ferro iter aperiundum est,
Sall. C. 58, 7:locum... asylum,
to make it an asylum, Liv. 1, 8:subterraneos specus,
Tac. G. 16:navigantibus maria,
Plin. 2, 47, 47, § 122:arbor florem aperit,
id. 12, 11, 23, § 40 et saep.: aperire parietem, to open a wall, in order to put a door or window in it, Dig. 8, 2, 40: alicui oculos aperire, to give sight to (after the Heb.), Vulg. Joan. 9, 10; 9, 14 al.; so,aures aperire,
to restore hearing to, ib. Marc. 7, 35.—Trop.:B.nec ita claudenda est res familiaris, ut eam benignitas aperire non possit,
Cic. Off. 2, 15, 54: amicitiae fores. id. Fam. 13, 10:multus apertus cursus ad laudem,
id. Phil. 14, 6 fin.:tibi virtus tua reditum ad tuos aperuit,
id. Fam. 6, 11:philosophiae fontes,
id. Tusc. 1, 3, 6; id. Mil. 31, 85 et saep.: alicujus oculos aperire, to open one's eyes, make him discern (after the Heb.), Vulg. Gen. 3, 5; 3, 7; ib. Act. 26, 18; so,alicujus cor aperire,
ib. ib. 16, 14: ventus [p. 136] incendio viam aperuit, Liv. 6, 2:occasionem ad invadendum,
id. 4, 53; so id. 9, 27: si hanc fenestram aperueritis (i.e. if you enter upon the way of complaint), nihil aliud agi sinetis, Suet. Tib. 28 (cf. Ter. Heaut. 3, 1, 72:Quantam fenestram ad nequitiem patefeceris!): quia aperuisset gentibus ostium fidei,
Vulg. Act. 14, 27; ib. Col. 4, 3.— So of the new year, to open it, i.e. begin:annum,
Verg. G. 1, 217:contigit ergo privatis aperire annum (since the consul entered upon his office the first of January),
Plin. Pan. 58, 4 Gierig and Schaef.—So also of a school, to establish, set up, begin, or open it:Dionysius tyrannus Corinthi dicitur ludum aperuisse,
Cic. Fam. 9, 18; so Suet. Gram. 16; id. Rhet. 4.— Poet.:fuste aperire caput,
i.e. to cleave, split the head, Juv. 9, 98.—Aperire locum (populum, gentes, etc.), to lay open a place, people, etc., i.e. to open an entrance to, render accessible (cf. patefacio);C.most freq. in the histt., esp. in Tacitus: qui aperuerint armis orbem terrarum,
Liv. 42, 52; 42, 4:Syriam,
Tac. A. 2, 70:omnes terras fortibus viris natura aperuit,
id. H. 4, 64:novas gentes,
id. Agr. 22:gentes ac reges,
id. G. 1:Britanniam tamdiu clausam aperit,
Mel. 3, 6, 4; Luc. 1, 465 Cort.:Eoas,
id. 4, 352:pelagus,
Val. Fl. 1, 169.—Transf. to mental objects, to disclose something unknown, to unveil, reveal, make known, unfold, to prove, demonstrate; or gen. to explain, recount, etc.:A.occulta quaedam et quasi involuta aperiri,
Cic. Fin. 1, 9, 30:explicanda est saepe verbis mens nostra de quāque re atque involutae rei notitia definiendo aperienda est,
id. Or. 33, 116:alicui scripturas aperire,
Vulg. Luc. 24, 32:tua probra aperibo omnia,
Plaut. Truc. 4, 2, 50: ne exspectetis argumentum fabulae;hi partem aperient,
Ter. Ad. prol. 23:non quo aperiret sententiam suam, sed etc.,
Cic. de Or. 1, 18, 84:eo praesente conjurationem aperit,
Sall. C. 40, 6:naturam et mores,
id. ib. 53 fin.; so id. ib. 45, 1; 47, 1; id. J. 33, 4:lux fugam hostium aperuit,
Liv. 27, 2:aperiri error poterat,
id. 26, 10:casus aperire futuros,
to disclose the future, Ov. M. 15, 559:futura aperit,
Tac. H. 2, 4.—So also, se aperire or aperiri, to reveal one's true disposition, character:tum coacti necessario se aperiunt,
show themselves in their true light, Ter. And. 4, 1, 8:studio aperimur in ipso,
Ov. A. A. 3, 371:exspectandum, dum se ipsa res aperiret,
Nep. Paus. 3, 7; Quint. prooem. § 3.—Sometimes constr. with acc. and inf., a rel.-clause, or de:cum jam directae in se prorae hostes appropinquare aperuissent,
Liv. 44, 28:domino navis, quis sit, aperit,
Nep. Them. 8, 6; so id. Eum. 13, 3: de clementiā, Auct. ad Her. 2, 31.—In a gen. sense (freq. in epistt.) in Cic. Att. 5, 1, 2: de Oppio factum est, ut volui, et maxime, quod DCCC. aperuisti, you promised, i.e. that it should be paid to him (= ostendisti te daturum, Manut.); cf.the more definite expression: de Oppio bene curāsti, quod ei DCCC. exposuisti,
id. ib. 5, 4, 3.—Hence, ăpertus, a, um, P. a.; pr., opened; hence, open, free.Lit.1.Without covering, open, uncovered (opp. tectus):2.naves apertae,
without deck, Cic. Verr. 2, 5, 40; Liv. 31, 22 fin.; cf. id. 32, 21, 14: centum tectae naves et quinquaginta leviores apertae, et saep.; v. navis.—Also, without covering or defence, unprotected, exposed:locus,
Caes. B. C. 3, 84.— Poet., of the sky, clear, cloudless:caelo invectus aperto,
Verg. A. 1, 155:aether,
id. ib. 1, 587:aperta serena prospicere,
id. G. 1, 393.—Unclosed, open, not shut (opp. clausus):B.Janua cum per se transpectum praebet apertum,
since this affords an open view through it, Lucr. 4, 272:oculi,
id. 4, 339:oculorum lumine aperto,
id. 4, 1139 et saep.:nihil tam clausum, neque tam reconditum, quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset,
Cic. Verr. 2, 4, 20:caelum patens atque apertum,
id. Div. 1, 1 (diff. from 1.); so Ov. M. 6, 693:vidit caelos apertos,
Vulg. Marc. 1, 10:apertus et propatulus locus,
Cic. Verr. 2, 4, 49:iter,
Liv. 31, 2:apertior aditus ad moenia,
id. 9, 28:campi,
id. 38, 3:per apertum limitem (viae),
Tac. H. 3, 21; Ov. M. 1, 285:fenestrae,
Vulg. Dan. 6, 10:ostia,
ib. ib. 13, 39:aequor,
Ov. M. 4, 527; so id. ib. 8, 165; 11, 555 et saep. — Poet., of a battle: nec aperti copia Martis Ulla fuit, an action in the open field, Ov. M. 13, 208.—Very freq. ăpertum, subst., that which is open, free; an open, clear space:in aperto,
Lucr. 3, 604:per apertum fugientes,
Hor. C, 3, 12, 10:impetum ex aperto facerent,
Liv. 35, 5:castra in aperto posita,
id. 1, 33; so id. 22, 4:volantem in aperto,
Plin. 10, 8, 9, § 22:in aperta prodeunt,
id. 8, 32, 50, § 117:disjecit naves in aperta Oceani,
Tac. A. 2, 23.—Trop.1.a.. Opp. to that which is concealed, covered, dark, open, clear, plain, evident, manifest, unobstructed:b.nam nihil aegrius est quam res secernere apertas ab dubiis,
nothing is, indeed, more difficult than to separate things that are evident from those that are doubtful, Lucr. 4, 467; so id. 4, 596; 1, 915; 5, 1062:cum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conjecimus,
Cic. Cat. 2, 1:simultates partim obscurae, partim apertae,
id. Manil. 24:quid enim potest esse tam apertum tamque perspicuum?
id. N. D. 2, 2, 4:quid rem apertam suspectam facimus?
Liv. 41, 24:non furtim, sed vi aperta,
id. 25, 24:apertus animi motus,
Quint. 10, 3, 21:invidia in occulto, adulatio in aperto,
Tac. H. 4, 4 et saep.—So, in rhet., of clear, intelligible discourse:multo apertius ad intellegendum est, si, etc.... apertam enim narrationem tam esse oportet quam, etc.,
Cic. de Or. 2, 80, 328; cf. id. Inv. 1, 20.—Hence,Esp. as subst.: in aperto esse,(α).To be clear, evident, well known, notorious, en tôi phanerôi einai:(β).ad cognoscendum omnia illustria magis magisque in aperto,
Sall. J. 5, 3.—To be easily practicable, easy, facile (the figure taken from an open field or space):2.agere memoratu digna pronum magisque in aperto erat,
there was a greater inclination and a more open way to, Tac. Agr. 1:hostes aggredi in aperto foret,
id. H. 3, 56:vota virtusque in aperto omniaque prona victoribus,
id. Agr. 33.—Of character, without dissimulation, open, frank, candid:I.animus apertus et simplex,
Cic. Fam. 1, 9; id. Off. 3, 13, 57:pectus,
id. Lael. 26, 97. —Hence, ironically: ut semper fuit apertissimus, as he has always been very open, frank (for impudent, shameless), Cic. Mur. 35.—Hence, ăpertē, adv., openly, clearly, plainly.In gen.:II.tam aperte irridens,
Ter. Phorm. 5, 8, 62:ab illo aperte tecte quicquid est datum, libenter accepi,
Cic. Att. 1, 14, 4; id. Or. 12, 38; id. Am. 18, 67:cum Fidenae aperte descissent,
Liv. 1, 27:aperte quod venale habet ostendit,
Hor. S. 1, 2, 83:aperte revelari,
Vulg. 1 Reg. 2, 27:non jam secretis colloquiis, sed aperte fremere,
Tac. A. 11, 28:aperte adulari,
Cic. Am. 26, 99:aperte mentiri,
id. Ac. 2, 6, 18:aperte pugnare, id. ap. Aquil. Rom. 10: aperte immundus est,
Vulg. Lev. 13, 26.— Comp.:cum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,
Cic. Planc. 34; id. Att. 16, 3, 5; Curt. 6, 1, 11:ab his proconsuli venenum inter epulas datum est apertius quam ut fallerent,
Tac. A. 13, 1.— Sup.:hinc empta apertissime praetura,
Cic. Verr. 1, 100:equite Romano per te apertissime interfecto,
id. Har. Resp. 30:largiri,
id. ib. 56:praedari,
id. Verr. 1, 130.—Esp. of what is set forth in words or writing, plainly, clearly, freely, without reserve:nempe ergo aperte vis quae restant me loqui?
Ter. And. 1, 2, 24; id. Phorm. 4, 3, 49:aperte indicat (lex) posse rationem habere non praesentis,
Cic. ad Brut. 1, 5, 3:Non tu istuc mihi dictura aperte es, quicquid est?
Ter. Eun. 5, 1, 3:narrare,
id. Heaut. 4, 3, 24:scribere,
Cic. Fam. 5, 7, 3; Quint. 1, 5, 43.— Comp.:Planius atque apertius dicam,
Cic. Rosc. Com. 14, 43:distinguere,
Quint. 3, 6, 45.— Sup.:istius injurias quam apertissime vobis planissimeque explicare,
Cic. Verr. 2, 64, 156:aliquid apertissime ostendere,
Quint. 5, 12, 11. -
9 rumpo
rumpo, rūpi, ruptum ( inf. paragog. rumpier, Afran. Com. 127), 3, v. a. [root rup], to break, burst, tear, rend, rive, rupture; to break asunder, burst in pieces, force open, etc. (very freq. and class.; a favorite word of the Aug. poets; cf. frango).I.Lit.: SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Lex XII. Tab. ap. Fest. S. V. TALIO, p. 274; and ap. Gell. 20, 1, 14; cf. Cato ap. Prisc. p. 710 P.:II.vincula,
Lucr. 3, 83; Cic. Cat. 4, 4, 8; id. Tusc. 1, 30, 74; Prop. 4, 10, 4; Verg. A. 10, 233 al.:catenas,
Prop. 3, 13, 11; Hor. S. 2, 7, 70; Ov. Am. 3, 11, 3:frena pudoris,
Prop. 4, 18, 3:obstantia claustra,
Hor. Ep. 1, 14, 9:teretes plagas (aper),
id. C. 1, 1, 28:pontem,
to break down, Liv. 7, 9; cf.:rupti torrentibus pontes,
Quint. 2, 13, 16:montem aceto (Hannibal),
Juv. 10, 153:Alpes,
Sil. 11, 135:arcum,
Phaedr. 3, 14, 10:plumbum (aqua),
Hor. Ep. 1, 10, 20:carinam (sinus Noto remugiens),
id. Epod. 10, 20:tenta cubilia tectaque,
id. ib. 12, 12:vestes,
Ov. M. 6, 131; cf.:tenues a pectore vestes,
id. A. A. 3, 707:sinus pariterque capillos,
id. M. 10, 722:linum ruptum aut turbata cera,
Quint. 12, 8, 13:praecordia ferro,
to penetrate, Ov. M. 6, 251; 5, 36; cf.:guttura cultro,
to cut, id. ib. 15, 465:colla securi,
id. ib. 12, 249:nubem (vis venti),
to sunder, rive, Lucr. 6, 432:fulmen nubes rumpit,
Sen. Q. N. 2, 58, 1:spiritus rumpit nubes,
id. ib. 2, 54, 3:ruptae nubes et in pronum solutae,
id. ib. 5, 12, 1:caelum,
Sil. 3, 196:polum,
id. 1, 135: turbo ruptus, breaking or bursting forth, Verg. A. 2, 416 et saep.:tuā causā rupi ramices,
burst, ruptured, Plaut. Merc. 1, 2, 30:suos ramices,
id. Poen. 3, 1, 37:inflatas vesiculas,
Cic. Div. 2, 14, 33:pectora fremitu (leones),
Lucr. 3, 297:illius immensae ruperunt horrea messes,
filled to repletion, Verg. G. 1, 49; Col. 10, 307:frugibus rupta congestis horrea,
Sid. 1, 6:ilia,
Cat. 11, 20; 80, 7; Verg. E. 7, 26; cf. with a personal object:rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, Dum, etc.,
Hor. Ep. 1, 19, 15.—Esp. reflexively, to burst or split one ' s self, to burst, split, etc.:me rupi causā currendo tuā,
Plaut. Merc. 1, 2, 43; id. Capt. prol. 14; Lucil. ap. Non. 88, 11; 382, 23:ut me ambulando rumperet,
Ter. Hec. 3, 4, 21:non, si te ruperis, Par eris,
Hor. S. 2, 3, 319.— Mid.: ego misera risu clandestino rumpier, to burst, split, Afran. ap. Non. 382, 21 (Com. Rel. p. 154 Rib.); so,frigidus in pratis cantando rumpitur anguis,
Verg. E. 8, 71:quā (licentiā audacium) ante rumpebar, nunc ne movear quidem,
could have burst, Cic. Q. Fr. 3, 9, 1:et inflatas rumpi vesiculas,
id. Div. 2, 14, 33; cf.:rumpantur iniqui, Vicimus,
Prop. 1, 8, 27:miser Rumperis (sc. irā) et latras,
Hor. S. 1, 3, 136: rumpere viam, iter, etc., to force a passage, make one ' s way by force: ferro rumpenda per hostes Est via, a passage must be burst or forced through, Verg. A. 10, 372; cf.:eo nisi corporibus armisque rupere cuneo viam,
Liv. 2, 50:rupta via,
Quint. 9, 4, 63:viam igne,
Stat. Th. 8, 469:iter ferro,
Sil. 4, 196 (with reserare viam);15, 782: Alpes,
id. 11, 135:rupto sonuit sacer aequore Titan,
Val. Fl. 2, 37:cursus,
id. ib. 1, 3; Sil. 7, 568 et saep.:rumpere media agmina,
to burst through, break through, Verg. A. 12, 683; cf.:proelia misso equo,
Prop. 3, 11, 64 (4, 10, 62):ruptā mersum caput obruit undā,
Ov. M. 11, 569:mediam aciem,
Liv. 26, 5:pugnantibus acies rumpenda,
Just. 1, 6, 11:ordines,
Liv. 6, 13:aditus,
Verg. A. 2, 494:parvos hiatus,
Sil. 5, 616:fontem,
to break open, cause to break forth, Ov. M. 5, 257:fontes abyssae magnae,
Vulg. Gen. 7, 11: se rumpere, to break out, burst forth ( = erumpere):ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi rumpent radii,
Verg. G. 1, 446:tantus se nubibus imber Ruperat,
id. A. 11, 548:unde altus primum se erumpit Enipeus,
id. G. 4, 368; so,rumpi, in mid. force: dum amnes ulli rumpuntur fontibus,
id. ib. 3, 428:alicui reditum,
to cut off, Hor. Epod. 13, 15.— Absol.: offendit, fregit, rumpit, icit poculo, wounds, Afran. ap. Non. 124, 6 (Com. Rel. p. 173 Rib.); so, si quis rumpet occidetve insciens ne fraus esto, an ancient form of rogation in Liv. 22, 10, 5; cf. Dig. 9, 2, 27, § 17. —Trop., to break, violate, destroy, annul, make void, interrupt, etc.:hunc quisquam... foedera scientem neglexisse, violasse, rupisse dicere audebit?
Cic. Balb. 5, 13; so,foedera,
Lucr. 2, 254; Auct. Her. 4, 14, 20; Liv. 9, 1; 21, 10; Hor. Ep. 1, 3, 35:foedus,
Liv. 3, 25, 5; 42, 40, 3:imperium,
Curt. 10, 2, 15; Tac. A. 13, 36; id. H. 3, 19:sacramenti religionem,
Liv. 28, 27:reverentiam sacramenti,
Tac. H. 1, 12:fidem induciarum, pacis, etc.,
Liv. 9, 40 fin.; 24, 29; Verg. G. 4, 213; Flor. 4, 2, 16:jus gentium,
Liv. 4, 17:hostium jus et sacra legationis et fas gentium,
Tac. A. 1, 42:rogationes vos rogatas rumpitis,
Plaut. Curc. 4, 2, 24:edicta,
Hor. C. 4, 15, 22:decreta,
Ov. M. 15, 780:leges,
Luc. 4, 175:constat, agnascendo rumpi testamentum,
is made void, Cic. de Or. 1, 57, 241; cf.:jura testamentorum ruptorum aut ratorum,
id. ib. 1, 38, 173:nuptias,
Hor. C. 1, 15, 7:amores,
Verg. A. 4, 292:condiciones pacis,
Vell. 2, 48, 5:obsequium,
Suet. Galb. 16:fata aspera,
Verg. A. 6, 882:fati necessitatem humanis consiliis,
Liv. 1, 42:ne me e somno excitetis et rumpatis visum,
break in upon, interrupt, Cic. Rep. 6, 12, 12; so,somnum,
Verg. A. 7, 458; cf. Sen. Ep. 51, 12:sacra,
Verg. A. 8, 110:carmina,
Tib. 2, 3, 20:novissima verba,
Ov. A. A. 1, 539:ut vero amplexus fessi rupere supremos,
Val. Fl. 5, 32:strepitu silentia rumpi,
Lucr. 4, 583:silentia (verbis),
Verg. A. 10, 64; Ov. M. 1, 208; 11, 598; Hor. Epod. 5, 85; Val. Fl. 3, 509; Plin. Pan. 55, 4:diutinum silentium,
App. M. 10, p. 239, 14:taciturnitatem,
Tac. A. 1, 74:patientiam,
Suet. Tib. 24:en age, segnes Rumpe moras,
break off, end delay, Verg. G. 3, 43; so,rumpe moras,
id. A. 4, 569; 9, 13; Ov. M. 15, 583 Bach, N. cr.; Val. Fl. 1, 306; Mart. 2, 64, 9; Plin. Ep. 5, 11, 2; cf.:rumpunt moras,
Luc. 1, 264:otia,
Verg. A. 6, 813.— Poet.: rumpit has imo pectore voces, breaks forth, breaks out in, gives vent to, utters, etc., Verg. A. 11, 377; so,vocem,
id. ib. 2, 129; 3, 246; Sil. 8, 301; Tac. A. 6, 20:questus,
Verg. A. 4, 553; Claud. Rapt. Pros. 2, 249:gemitum,
Sil. 4, 458. -
10 pandō
pandō pandī, passus, ere [2 PAT-], to spread out, extend, unfold, expand: ad solem pennas, V.: pictā spectacula caudā, H.: sinūs (i. e. vela), Iu.: panditur planities, extends, L.: dum se cornua latius pandunt, open out, L.: si panditur ultra (gremium), i. e. is not yet full, Iu.— To throw open, open, lay open: moenia urbis, V.: hederae pandunt vestigia nigrae, disclose, V.: rupem ferro, split, L.: panduntur inter ordines viae, open, L.— Fig., to spread, extend: alia divina (bona) longe lateque se pandunt, i. e. extend their influence: vela orationis.— To open: cuiquam ad dominationem pandere viam, L.—Of speech, to unfold, make known, publish, reveal, explain: res caligine mersas, V.: oraculum, Ct.: quae nunc panduntur fatis, L. (oracle): Pandite, Musae, Unde, etc., O.* * *pandere, pandi, passus V -
11 scindō
scindō (scidī, late), scissus, ere [2 SAC-], to cut, tear, rend, force apart, split, cleave, divide: dolore comam, Att. ap. C.: crinīs, V.: scissae capillos matres, O.: vestem, tear open, L.: coronam, H.: vitiato fistula plumbo Scinditur, bursts open, O.: vallum, tear up, Cs.: cuneis lignum, cleave, V.: ferro aequor (i. e. humum), V.: puppis aquas, O. — To part, separate, divide: scindit Sueviam continuum montium iugum, Ta.: Scinditur in geminas partīs amnis, O.: genus amborum scindit se sanguine ab uno, i. e. branches, V.: Scinditur studia in contraria volgus, V.: fletu verba, interrupt, O.* * *scindere, scindi, scissus Vtear, split, divide -
12 rumpō
rumpō rūpī, ruptus, ere [RVP-], to break, burst, tear, rend, rive, rupture, break asunder, burst in pieces, force open: vincula: obstantia claustra, H.: pontem, break down, L.: montem aceto, Iu.: arcum, Ph.: plumbum, H.: vestīs, O.: praecordia ferro, pierce, O.: guttura ferro, cut, O.: ruptus turbo, bursting forth, V.: inmensae ruperunt horrea messes, crammed to bursting, V.—Of the body, to break, split, burst, break open, rend, tear: ut me ambulando rumperet, i. e. kill with errands, T.: si quis rumpet occidetve, wounds, L. (old form.): ilia, V.: Rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, Dum, etc., i. e. the effort to shout as loud as, etc., H.: si te ruperis, H.: cantando rumpitur anguis, bursts, V.: quā (licentiā audacium) ante rumpebar, could have burst.—To burst through, break through: media agmina, V.: ruptā mersum caput obruit undā, O.: ordines, L.— To break open, cause to break forth: fontem, O.: ubi inter nubila sese Diversi rumpent radii, burst forth, V.: dum amnes ulli rumpuntur fontibus, V.—Of a way or passage, to force, make by force: ferro rumpenda per hostīs Est via, must be forced, V.: eo cuneo viam, L.—Fig., to break, violate, destroy, annul, make void, interrupt: feodera: imperium, Cu.: sacramenti religionem, L.: ius gentium, L.: edicta, H.: decreta, O.: testamentum ruptum, annulled: nuptias, H.: fata aspera, V.: fati necessitatem humanis consiliis, L.— To break in upon, interrupt, cut short, end: somnum, V.: novissima verba, O.: segnīs Rumpe moras, end delay, V.: tibi reditum, cut off, H.— To break out in, give utterance to: rumpit has imo pectore voces, V.: questūs, V.* * *rumpere, rupi, ruptus Vbreak; destroy -
13 diffindō
diffindō fidī, fissus, ere [dis- + findo], to cleave asunder, split, divide. saxo diffisso: diffissā nate, H.: tempora plumbo, V.: portas muneribus, i. e. to open, H.—Fig., to detract: nihil hinc diffindere possum, can deny no part of it, H.— To render useless: omen diem diffidit, i. e. compelled adjournment, L.* * *diffindere, diffidi, diffissus Vsplit; put off -
14 hiātus
hiātus ūs, m [hio], an opening, aperture, cleft: oris: terrenus, O.: atris inmanis hiatibus Hydra, open mouths, V.: personae pallentis, Iu.: repentini terrarum hiatūs: fontis, i. e. basin, O.: Quid dignum tanto hiatu? i. e. opening (of mouth), H.: Sophocleus, Iu.— An eager desire, longing: praemiorum, Ta.—Of language, a hiatus.* * *opening/cleft/fissure/split/crevice; (maybe rude); chasam; wideopen jaw/expanse; hiatus; action of gaping/yawning/splitting open; greedy desire (for w/GEN) -
15 hiulcus
hiulcus adj. [hio], gaping, split, cleft, opened, open: siti arva, V.—Fig., of speech, gaping, not well connected, forming an hiatus: eorum (verborum) concursus: voces.* * *hiulca, hiulcum ADJgaping, having the mouth wide open, insatiable, greedy; cracked; disconnected -
16 derigo
dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).I.Lit.A.In gen.:* b.coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,
Sen. Q. N. 1, 10:haec directa materia injecta consternebantur,
Caes. B. G. 4, 17, 8:crates,
id. B. C. 3, 46, 5:naves ante portum,
Liv. 37, 31; cf.:naves in pugnam,
id. 22, 19:vicos,
i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.castella,
Flor. 4, 12, 26:molem recta fronte,
Curt. 4, 3 et saep.:regiones lituo,
i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:finem alicui veterem viam regiam,
Liv. 39, 27.—Esp. freq.:aciem,
to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.frontem,
Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:membrana plumbo derecta,
ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—Perh. i. q., to split, cleave in twain:B.elephantum machaeră dirigit,
Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):II.ex vestigio vela ad castra Corneliana,
Caes. B. C. 2, 25, 6:aciem ad te,
Cat. 63, 56:cursum ad litora,
Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:equum in consulem,
Liv. 2, 6:currum in hostem,
Ov. M. 12, 78:tela manusque in corpus Aeacidae,
Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:hastam in te,
Ov. M. 8, 66; cf.:dentes in inguina,
id. ib. 8, 400:cursum in Africam,
Vell. 2, 19 fin.:cursum per auras in lucos,
Verg. A. 6, 195 et saep.:navem eo,
Nep. Chabr. 4, 2:gressum huc,
Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:Ilo hastam,
Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,
to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:iter navis,
Ov. F. 1, 4:cursum,
Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:spicula,
Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:hastile,
Verg. A. 12, 490:tela,
Hor. C. 4, 9, 18:sagittas,
Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:vulnera,
Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:vulnera alicui,
Sen. Herc. Oet. 160.Trop.A.In gen., to set in order, arrange (very rare):B.materias divisione dirigere,
Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).(α).With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:(β).orationem ad exempla,
id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:judicium ad ea,
id. 6, 5, 2:se ad id quod, etc.,
id. 12, 3, 8; cf.:se ad ea effingenda,
id. 10, 1, 127:praecipua rerum ad famam,
Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,
Cic. Brut. 37, 140:vitam ad certam rationis normam,
to conform, id. Mur. 2:leges hominum ad naturam,
id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—With in (not so in Cic.):(γ).tota mente (intentionem) in opus ipsum,
Quint. 10, 3, 28:communes locos in vitia,
id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—With abl. (only in Cic.):(δ).quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,
Cic. Fin. 5, 20 fin.:omnia voluptate,
id. ib. 2, 22, 71:utilitatem honestate,
id. Off. 3, 21, 83:haec normā,
id. de Or. 3, 49, 190.—Without an object:(ε).(divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,
Cic. Div. 1, 14 fin. —With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—(ζ).With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.A.Lit.:B.auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,
Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.aes (tubae), opp. flexum,
Ov. M. 1, 98:iter,
Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.trabes,
id. ib. 7, 23, 1:ordo (olearum),
Cic. Caecin. 8, 22:arcus (opp. obliquus),
Ov. M. 2, 129:paries,
i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:praeruptus locus utraque ex parte directus,
Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:(Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,
Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:cornu,
Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,
in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,
Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:cadere in directum moderate (with exire per devexum),
Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:a.o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,
Cic. Fin. 1, 18; cf.:iter ad laudem,
id. Cael. 17, 41:vera illa et directa ratio,
id. ib. 18:tristis ac directus senex,
id. ib. 16, 38; cf.:quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,
id. Rosc. Com. 4, 11:percunctatio et denuntiatio belli,
Liv. 21, 19; cf.contiones,
Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):verba,
Cod. Just. 6, 23, 15:actio,
Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.institutio (opp. precaria),
id. 29, 1, 19:libertates (opp. fideicommissariae),
id. 29, 4, 12.— Adv.dīrectē, directly, straight (very rare):b.dicere,
Cic. Part. Or. 7, 24:ire,
Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,dīrectō, directly, straight:* c. d.deorsum ferri,
Cic. N. D. 1, 25:transversas trabes,
Caes. B. C. 2, 9, 2:ad fidem spectare,
Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:directius gubernare,
Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv. -
17 directum
dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).I.Lit.A.In gen.:* b.coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,
Sen. Q. N. 1, 10:haec directa materia injecta consternebantur,
Caes. B. G. 4, 17, 8:crates,
id. B. C. 3, 46, 5:naves ante portum,
Liv. 37, 31; cf.:naves in pugnam,
id. 22, 19:vicos,
i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.castella,
Flor. 4, 12, 26:molem recta fronte,
Curt. 4, 3 et saep.:regiones lituo,
i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:finem alicui veterem viam regiam,
Liv. 39, 27.—Esp. freq.:aciem,
to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.frontem,
Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:membrana plumbo derecta,
ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—Perh. i. q., to split, cleave in twain:B.elephantum machaeră dirigit,
Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):II.ex vestigio vela ad castra Corneliana,
Caes. B. C. 2, 25, 6:aciem ad te,
Cat. 63, 56:cursum ad litora,
Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:equum in consulem,
Liv. 2, 6:currum in hostem,
Ov. M. 12, 78:tela manusque in corpus Aeacidae,
Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:hastam in te,
Ov. M. 8, 66; cf.:dentes in inguina,
id. ib. 8, 400:cursum in Africam,
Vell. 2, 19 fin.:cursum per auras in lucos,
Verg. A. 6, 195 et saep.:navem eo,
Nep. Chabr. 4, 2:gressum huc,
Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:Ilo hastam,
Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,
to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:iter navis,
Ov. F. 1, 4:cursum,
Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:spicula,
Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:hastile,
Verg. A. 12, 490:tela,
Hor. C. 4, 9, 18:sagittas,
Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:vulnera,
Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:vulnera alicui,
Sen. Herc. Oet. 160.Trop.A.In gen., to set in order, arrange (very rare):B.materias divisione dirigere,
Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).(α).With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:(β).orationem ad exempla,
id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:judicium ad ea,
id. 6, 5, 2:se ad id quod, etc.,
id. 12, 3, 8; cf.:se ad ea effingenda,
id. 10, 1, 127:praecipua rerum ad famam,
Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,
Cic. Brut. 37, 140:vitam ad certam rationis normam,
to conform, id. Mur. 2:leges hominum ad naturam,
id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—With in (not so in Cic.):(γ).tota mente (intentionem) in opus ipsum,
Quint. 10, 3, 28:communes locos in vitia,
id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—With abl. (only in Cic.):(δ).quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,
Cic. Fin. 5, 20 fin.:omnia voluptate,
id. ib. 2, 22, 71:utilitatem honestate,
id. Off. 3, 21, 83:haec normā,
id. de Or. 3, 49, 190.—Without an object:(ε).(divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,
Cic. Div. 1, 14 fin. —With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—(ζ).With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.A.Lit.:B.auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,
Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.aes (tubae), opp. flexum,
Ov. M. 1, 98:iter,
Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.trabes,
id. ib. 7, 23, 1:ordo (olearum),
Cic. Caecin. 8, 22:arcus (opp. obliquus),
Ov. M. 2, 129:paries,
i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:praeruptus locus utraque ex parte directus,
Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:(Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,
Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:cornu,
Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,
in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,
Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:cadere in directum moderate (with exire per devexum),
Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:a.o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,
Cic. Fin. 1, 18; cf.:iter ad laudem,
id. Cael. 17, 41:vera illa et directa ratio,
id. ib. 18:tristis ac directus senex,
id. ib. 16, 38; cf.:quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,
id. Rosc. Com. 4, 11:percunctatio et denuntiatio belli,
Liv. 21, 19; cf.contiones,
Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):verba,
Cod. Just. 6, 23, 15:actio,
Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.institutio (opp. precaria),
id. 29, 1, 19:libertates (opp. fideicommissariae),
id. 29, 4, 12.— Adv.dīrectē, directly, straight (very rare):b.dicere,
Cic. Part. Or. 7, 24:ire,
Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,dīrectō, directly, straight:* c. d.deorsum ferri,
Cic. N. D. 1, 25:transversas trabes,
Caes. B. C. 2, 9, 2:ad fidem spectare,
Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:directius gubernare,
Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv. -
18 dirigo
dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).I.Lit.A.In gen.:* b.coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,
Sen. Q. N. 1, 10:haec directa materia injecta consternebantur,
Caes. B. G. 4, 17, 8:crates,
id. B. C. 3, 46, 5:naves ante portum,
Liv. 37, 31; cf.:naves in pugnam,
id. 22, 19:vicos,
i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.castella,
Flor. 4, 12, 26:molem recta fronte,
Curt. 4, 3 et saep.:regiones lituo,
i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:finem alicui veterem viam regiam,
Liv. 39, 27.—Esp. freq.:aciem,
to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.frontem,
Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:membrana plumbo derecta,
ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—Perh. i. q., to split, cleave in twain:B.elephantum machaeră dirigit,
Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):II.ex vestigio vela ad castra Corneliana,
Caes. B. C. 2, 25, 6:aciem ad te,
Cat. 63, 56:cursum ad litora,
Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:equum in consulem,
Liv. 2, 6:currum in hostem,
Ov. M. 12, 78:tela manusque in corpus Aeacidae,
Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:hastam in te,
Ov. M. 8, 66; cf.:dentes in inguina,
id. ib. 8, 400:cursum in Africam,
Vell. 2, 19 fin.:cursum per auras in lucos,
Verg. A. 6, 195 et saep.:navem eo,
Nep. Chabr. 4, 2:gressum huc,
Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:Ilo hastam,
Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,
to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:iter navis,
Ov. F. 1, 4:cursum,
Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:spicula,
Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:hastile,
Verg. A. 12, 490:tela,
Hor. C. 4, 9, 18:sagittas,
Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:vulnera,
Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:vulnera alicui,
Sen. Herc. Oet. 160.Trop.A.In gen., to set in order, arrange (very rare):B.materias divisione dirigere,
Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).(α).With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:(β).orationem ad exempla,
id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:judicium ad ea,
id. 6, 5, 2:se ad id quod, etc.,
id. 12, 3, 8; cf.:se ad ea effingenda,
id. 10, 1, 127:praecipua rerum ad famam,
Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,
Cic. Brut. 37, 140:vitam ad certam rationis normam,
to conform, id. Mur. 2:leges hominum ad naturam,
id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—With in (not so in Cic.):(γ).tota mente (intentionem) in opus ipsum,
Quint. 10, 3, 28:communes locos in vitia,
id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—With abl. (only in Cic.):(δ).quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,
Cic. Fin. 5, 20 fin.:omnia voluptate,
id. ib. 2, 22, 71:utilitatem honestate,
id. Off. 3, 21, 83:haec normā,
id. de Or. 3, 49, 190.—Without an object:(ε).(divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,
Cic. Div. 1, 14 fin. —With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—(ζ).With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.A.Lit.:B.auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,
Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.aes (tubae), opp. flexum,
Ov. M. 1, 98:iter,
Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.trabes,
id. ib. 7, 23, 1:ordo (olearum),
Cic. Caecin. 8, 22:arcus (opp. obliquus),
Ov. M. 2, 129:paries,
i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:praeruptus locus utraque ex parte directus,
Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:(Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,
Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:cornu,
Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,
in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,
Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:cadere in directum moderate (with exire per devexum),
Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:a.o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,
Cic. Fin. 1, 18; cf.:iter ad laudem,
id. Cael. 17, 41:vera illa et directa ratio,
id. ib. 18:tristis ac directus senex,
id. ib. 16, 38; cf.:quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,
id. Rosc. Com. 4, 11:percunctatio et denuntiatio belli,
Liv. 21, 19; cf.contiones,
Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):verba,
Cod. Just. 6, 23, 15:actio,
Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.institutio (opp. precaria),
id. 29, 1, 19:libertates (opp. fideicommissariae),
id. 29, 4, 12.— Adv.dīrectē, directly, straight (very rare):b.dicere,
Cic. Part. Or. 7, 24:ire,
Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,dīrectō, directly, straight:* c. d.deorsum ferri,
Cic. N. D. 1, 25:transversas trabes,
Caes. B. C. 2, 9, 2:ad fidem spectare,
Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:directius gubernare,
Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv. -
19 hiulcus
I.Lit. (only poet.):* B. II.ubi hiulca siti findit Canis aestifer arva,
Verg. G. 2, 353:Aegyptus,
Stat. Th. 4, 708:venae fluminis,
id. ib. 9, 450:juga montis Tauri,
Sol. 38 fin.:nubes, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 206: nimbi,
id. Rapt. Pros. 2, 230:vulnus,
Sid. Ep. 6, 7:ova,
Claud. III. Cons. Hon. 4 praef.: mucro, i. e. ungues ferrei, Prud. steph. 10, 452:ictus,
id. ib. 5, 113.—Trop.A.Of speech, gaping, not well connected, forming a hiatus (class.):* B.struere verba sic, ut neve asper eorum concursus neve hiulcus sit, sed quodammodo coagmentatus et levis,
Cic. de Or. 3, 43, 171; cf.:hiulcae voces,
id. Or. 44, 150:nonnumquam hiulca etiam decent,
Quint. 9, 4, 36.—* Adv.: hiulcē (acc. to II. A.), of speech, in a gaping manner, with a hiatus:non aspere, non vaste, non rustice, non hiulce, sed presse et aequabiliter et leniter (loqui),
Cic. de Or. 3, 12, 45. -
20 proscindo
prō-scindo, scĭdi, scissum, 3, v. a., to tear open in front, to rend, split, cleave, cut up, cut in pieces ( poet. and in post-Aug. prose).I.Lit.A.In gen.:B.ferro proscindere quercum,
Luc. 3, 434:piscem,
App. Mag. p. 300, 18 and 20:spumanti Rhodanus proscindens gurgite campos,
Sil. 3, 449:vulnere pectus,
Stat. Th. 10, 439:fulgure terram,
Just. 44, 3, 6.—In partic., in agriculture, of the first ploughing, to break up the land: rursum terram cum primum arant, proscindere appellant; cum iterum, offringere dicunt, quod primā aratione glebae grandes solent excitari. Varr. R. R. 1, 29, 2; 1, 27, 2:2.terram transversis adversisque sulcis,
Col. 3, 13, 4: priusquam ares, proscindito, Cato ap. Plin. 18, 19, 49, § 176: bubulcum autem per proscissum ingredi oportet, the trench, furrow, Col. 2, 2, 25; 3, 13, 4; 11, 2, 32.— Poet., in gen., for arare, to plough: rorulentas terras, Att. ap. Non. p. 395, 22 (Trag. Rel. v. 496 Rib.):validis terram proscinde juvencis,
Verg. G. 2, 237:terram pressis aratris,
Lucr. 5, 209:ferro campum,
Ov. M. 7, 119.—Transf., to cut through, to cleave, furrow ( poet.): rostro ventosum aequor. Cat. 64, 12:II.remo stagna,
Sil. 8, 603.—Trop., to cut up with words, to censure, satirize, revile, defame:aliquem,
Ov. P. 4, 16, 47:equestrem ordinem,
Suet. Calig. 30:aliquem foedissimo convicio,
id. Aug. 13:carminibus proscissus,
Plin. 36, 6, 7, § 48: aliquem famoso carmine, Suet. Vit. Luc.; Val. Max. 5, 3, 3; 8, 5, 2.
См. также в других словарях:
split — Synonyms and related words: ablate, abrupt, absquatulate, abysm, abyss, aggravated, agree to disagree, alienate, alienation, allot, amputate, aperture, apportion, arroyo, assessable stock, atomize, authorized capital stock, ax, be in stitches,… … Moby Thesaurus
split — 1 /splIt/ verb past tense and past participle splitpresent participle splitting 1 INTO GROUPS also split up (I, T) if a group of people splits or is split, it divides into two or more groups, because one group strongly disagrees with the other:… … Longman dictionary of contemporary English
split — split1 W3S2 [splıt] v past tense and past participle split present participle splitting ▬▬▬▬▬▬▬ 1¦(disagree)¦ 2¦(separate into parts)¦ 3¦(break or tear)¦ 4¦(share)¦ 5¦(injure)¦ 6¦(end relationship)¦ 7¦(leave)¦ … Dictionary of contemporary English
split — split1 [ splıt ] (past tense and past participle split) verb ** 1. ) split or split up intransitive or transitive to divide a group into smaller groups: Let s split into groups and work separately. Many American families are split by large… … Usage of the words and phrases in modern English
split — I UK [splɪt] / US verb Word forms split : present tense I/you/we/they split he/she/it splits present participle splitting past tense split past participle split ** 1) split or split up [intransitive/transitive] to divide into smaller groups, or… … English dictionary
split*/ — [splɪt] (past tense past participle split) verb I 1) [I/T] to divide something into several parts, or to be divided into several parts Let s split into groups and work separately.[/ex] 2) [T] to share something by dividing it into separate parts… … Dictionary for writing and speaking English
split — Wāhi. Also: wāhia, wāwahia, akaka, mahae, nahā, ho onahā, owā; kōhi (as breadfruit); ōwae (as dry earth); ♦ split open, makili, kūlepe. Rare: lepeulu, muaiwa, uwia. ♦ Splitting of a breadfruit, kōhina. ♦ Split hairs, ainemanema … English-Hawaiian dictionary
Open McDonald's — Campeonato de baloncesto Ubicación FIBA Inauguración 1987 Podio Campeón … Wikipedia Español
Open Book (Video) — Open Book Video by Gary Barlow Released 16 Mar 1998 … Wikipedia
split — 1 vb split, split·ting: to divide into parts or portions: as a: to divide into factions, parties, or groups b: to mark (a ballot) or cast or register (a vote) so as to vote for candidates of different parties c: to divide (stock) by issuing a… … Law dictionary
Split — Split, a. 1. Divided; cleft. [1913 Webster] 2. (Bot.) Divided deeply; cleft. [1913 Webster] 3. (Exchanges) (a) Divided so as to be done or executed part at one time or price and part at another time or price; said of an order, sale, etc. (b) Of… … The Collaborative International Dictionary of English